Ireneusz Iredyński - wybitny poeta, prozaik, dramatopisarz, autor słuchowisk radiowych, scenariuszy filmowych, tekstów piosenek - urodził się w Stanisławowie (dziś Iwano-Frankiwsk na Ukrainie) 4 czerwca 1939 r. Kiedy miał 4 lata, dom w tajemniczych okolicznościach opuściła na zawsze jego matka, a ojciec poszedł na wojnę, zostawiając syna pod opieką surowej babki i trudnych ciotek. Po wojnie przenieśli się do Bochni, wrócił ojciec, który twardą ręką usiłował wychowywać syna. Iredyński przemocy doznawał już w domu.
W rzeczywistości wychowywały go biblioteki, miejska i szkolna. Nikt w jego otoczeniu nie był tak oczytany. Kiedy miał czternaście lat, uciekł do Krakowa, gdzie utrzymywał się m.in. z pisania tekstów do prasy. Jako szesnastolatek znalazł się w centrum krakowskiego środowiska literackiego. Brał udział zarówno w imprezach literackich, jak i pijatykach, burdach czy awanturach, z czego stał się wtedy najbardziej znany. Mimo że nigdy nie przystąpił do matury, wiedzę miał, jak twierdzili nawet jego wrogowie, na poziomie uniwersyteckim. Słynął z fenomenalnej pamięci i – w ocenie innego wielkiego pisarza, Marka Nowakowskiego - "kuglarskiej zdolności pisania tekstów od razu gotowych do publikacji". Ożenił się z Maszą Kapelińską i przeniósł do Warszawy, gdzie jako najmłodszy w historii został przyjęty do Związku Literatów Polskich. W 1960 w Teatrze Wybrzeże zadebiutował sztuką "Męczeństwo z przymiarką", a wkrótce potem miesięcznik "Twórczość" opublikował sławną mikropowieść "Dzień oszusta", która wywołała wstrząs w polskim życiu kulturalnym. Pisarz sam wielokrotnie podkreślał, że jest tropicielem przyczyn, przejawów i skutków przemocy i że "Dzień oszusta" jest ważnym krokiem w prowadzeniu wojny wypowiedzianej złu. Tymczasem władza komunistyczna nie mogła ścierpieć ani sławy Iredyńskiego, ani jego chuligańskich wybryków, a przede wszystkim jego wrogo nastawionej do totalitaryzmu twórczości.
Władysław Gomułka publicznie potępił jego powieści i spowodował, że skazano go na trzy lata więzienia, w którym poeta całą karę musiał odsiedzieć. Ostrze pisarskiej krytyki zła z tego powodu wcale nie stępiało, stało się natomiast dojrzalsze. Nadal pisał liczne, wystawiane na całym świecie sztuki o złu i jego najgroźniejszej postaci – przemocy.
Słuchowisko powstało we współpracy z ZASP. W słuchowisku wykorzystano archiwalne wypowiedzi Ireneusza Iredyńskiego
Piotr Müldner-Nieckowski „Przeciw przemocy – Sceny z albumu Ireneusza Iredyńskiego”
Reżyseria: Krzysztof Szuster
Realizacja akustyczna: Andrzej Brzoska
Opracowanie muzyczne: Renata Baszun
Kierownictwo produkcji: Beata Jankowska
Obsada:
Leon Charewicz, Ewa Kania, Tomasz Marzecki, Marian Opania, Marek Walczak, Marlena Miarczyńska, Jerzy Chojnowski, Andrzej Mastalerz, Krzysztof Szuster
Słuchowisko "Przeciw przemocy – Sceny z albumu Ireneusza Iredyńskiego" emitowane było 03 marca 2024 po godz. 21.00 na antenie Programu 1.
POSŁUCHAJ INNYCH SŁUCHOWISK TEATRU POLSKIEGO RADIA
***
Teatr Polskiego Radia/jw/mt
